Çocuklarda Yaramazlık Engellenebilir Mi?
Çocukların yaptığı olumsuz birçok davranış yaramazlık olarak nitelendirilse de aslında çocuk mizacı gereği bazı davranışları yapıyor olabilir. İlk olarak çocuktaki yaramazlık denilen kavramın aslında hangi davranış olduğunu bakılması gerekir. Çünkü çocuklar size yaramazlık gelen tüm davranışları belki de hareket edebilmek ya da kendisini gösterebilmek için yapar.
İlgi görmek isteyen çocuk yavaş yavaş hareketini artırır ve daha saldırgan olmaya başlar. Çocuğun yaramaz olup olmamasında ailenin yaşam tarzı çok önemlidir. Aile içerisinde fiziksel veya psikolojik şiddet, güvensiz duygusu gibi kavramlar çocuğun güvenli bağlanma yaşamamasına ve ailesine ait hissetmemesine sebep olmaktadır. Herhangi bir aidiyet hissetmeyen çocuk kendisini güçsüz ve özgüvensiz hisseder. Bu durumda aileye çok fazla sorumluluk düşmektedir.
Anne babanın yeteri kadar ve eşit miktarda çocuğa ilgi göstermesi gerekir. Birinin diğerinden daha fazla veya daha az ilgi göstermesi çocukların yanlış yönlendirilmesine sebep olmaktadır. Bu durumda çocuklar kendilerini güvensiz de hissedebilir. Anne ve baba yeterince ilgi gösterirse çocuk da kendini daha güvende hissedecektir.
Belirli bir yaşa kadar ailelerin çocuklarıyla iletişim tarzı soyut örneklerden uzak olmalıdır. İletişimde doğruyu ve yanlışı masal anlatarak veya düşüncelerdeki örnekleri somutlaştırarak yapmalıdır. Çünkü belirli bir yaşa gelene kadar çocuklar her durumu soyutlaştırırlar. Kelime ve kavramların anlamlarını bilemezler. Bu durumda onlara yetişkin gibi anlatmaya çalışmak hiç de doğru bir davranış şekli olmayacaktır.
Fakat özellikle altı yaşından sonra, çocuklara bir yetişkin gibi davranmak doğru olabilir. Soyut ve somut kavramları yeterince öğrenen çocuk, kendisinde veya etrafında doğru ve yanlışı ayırt edecek duruma gelmektedir. Artık masallar ona soyut gelir, gerçekte olan şeyleri görmek ve dokunmak ister. Duygu durumlarının da ne olduğunu farkındadır. Aile çocuklarda sevmediği problemleri açıklayıcı bir dille anlatabilmektedir.
Çocukların çok fazla yaramazlık yaptığını düşünen aileler çocuklarıyla basit ve anlaşılır kelimeler ile konuşmalıdır. Anlattıktan sonra bile değişmeyen davranışlar olduğunda aile anlatmayı bırakmamalıdır. Çünkü aile pes etmezse, çocuğa ilgi göstermeye ve derdini anlamaya vakit ayırırsa çocuk yaramazlık yapmaktan vazgeçebilir. Çocuklarının onu anlamadığını düşünen aile yanılmaktadır çünkü çocuklar her şeyi anlayabilir.
Bazı Davranışlar Yaramazlık Olmayabilir
Çocuğun kendi içinden gelen, hareket etme isteğinden kaynaklı durumlar her ne kadar yetişkinlere farklı gelse de çocuğun kendi yaş grubu için normal sayılır. Dolayısıyla, çocuğun yaramazlık yaptığı söylenemez. Aile, evin içinde uyulacak kuralları tek tek ve açık şekilde anlatmalı çocuğun anlayacağı şekilde durumu açıklamalıdır. Çocuğun hareket ettiği noktalarda, onun özgürlüğünü engelleyecek durumlarda çocuğun yaramazlık yapmadığını bilmek gerekir.
Çocuklarda ödül-ceza yöntemi de uygulanmamalıdır. Çünkü çocuk ödül kavramına alışır ve her başarılı bir durum yaptığında ödül alacağını düşünür. Yine ceza kavramı da aynı şekilde çocukta olumsuz bir etki yaratmaktadır. Çocuk her yaramazlık yaptığında ceza alacağını bilir ve artık ceza onu etkilememektedir.
Yaramazlık yapan çocuğa kendi yaşına uygun sorumluluk vermek, çocuğun özgüvenini yükseltir. Çocuğa herhangi bir davranışının sonucunda neler olacağını belirtmek ve sonuçlarına katlanmasını sağlamak çocuğu geliştirir.
Ailelerin belirli bir yaşa kadar çocuğu dikkatle izlemesi önemlidir. Altı yaşına kadar çocuktaki yaramazlık kavramı bitmediyse, bir psikoloğa gitmekte fayda vardır. Ailenin tutarlı ve ilgili olması çocuk için faydalı olmalıdır. Çocuğa seçim hakkı vermek de en az sorumluluk vermek kadar gereklidir.
Çocuğu dinlemek ve onunla beraber vakit geçirmek aile için vazgeçilmez bir madde olmalıdır. Çocuğu suçlamamak önemlidir. Her aile öğüt verirken ve suçlama yaparken dikkatli olmalıdır. Çocuklarda yaramazlığın bir yardım çağrısı olduğunu unutmamak gerekir.
