Tekerlemeler

Tekerlemeler, sözcüklerin, sözlerin ve seslerin benzerliği kullanılarak ifade edilen yarı anlamlı ve hoş cümlelerdir. Ölçülü ve kafiyeli olan basmakalıp sözler denebilir. Tekerlemeler bir çeşit söz cambazlığıdır. 

Hayali oldukları için yarı anlamlı ve hatta tamamen anlamsız olabilirler. Tekerlemeler, kalıp olarak kullanılan sözlerdir. Türkçenin söz zenginliğini yansıtırlar. Genellikle masalların ve bilmecelerin girişinde ve sonuç kısmında kullanılır. “Bir varmış bir yokmuş. Evvel zaman içinde, kalbur saman içinde, develer tellal iken, pireler berber iken… gibi cümleler masalların giriş ya da sonuç kısımlarında söylenir.

Çocuk oyunlarında ve birçok edebiyat türünde kullanılan tekerlemeler insanlara dinleme sırasında merak ve ilgi uyandırır. Tekerlemeler, çocukların dinleme, konuşma ve dilin tüm işlevlerini sık sık tekrarlayarak öğrenme alışkanlığı ve ezberlerini geliştirmelerini sağlar.

Çocukların psikomotor becerilerinin gelişmesine katkıda bulunur.

Tekerlemelerin Çeşitleri Nelerdir?

Halk Edebiyatı diye adlandırılan karagöz, değişik törenlerde, ortaoyunu ve meddah hikayelerinde, kandillerde, ramazan ayının bitiş günlerinde de güzel tekerlemeler söylenmektedir. Söyleyen kişilere dinleyen insanlar tarafından bahşiş verilir. Tekerlemenin en çok bilinen çeşitleri ise şunlardır:

Oyun Tekerlemeleri: 

Bunlar genellikle çocuk oyunları arasında yer almaktadır. Bir oyun kurarken veya bir idare edecek kişi seçerken tekerlemeler söylenir. Son kelime ile karşılaşan kişi ebe veya oyun idarecisi olur. Buna ayıklama ve gösterme metodu da denmektedir.

Masal Tekerlemeleri: 

Halk masallarında, gerçekçi ya da sıra dışı masallarda masalcı; anlatmak üzere olduğu olaya başlamadan önce, olayı kafa karıştırıcı, mantığa sığmayan, şaşırtıcı ve ilginç giriş cümleleri ile olay kendi başından geçmiş gibi anlatmaya çalışır. 

İnsanlara söylemesi zor gelen tekerlemeler: 

Bu tekerlemeler insanlar arasında söylenmesi beceri gerektirir: "Kapı gıcırdatıcılarından mısın? Yoksa kıvılcım sıçratıcılardan mısın? Keşkekçi keşkeği kepçelemiş mi, kepçelememiş mi?" gibi tekerlemeler çok yaygındır.

Tekerleme okumanın faydaları 

• Beynin gelişimine katkıda bulunur. 
  
  
• Unutkanlığı önler.
  
  
• Düzgün ve anlamlı konuşmak için faydalı olur ve insanın kendisini ifade etmesini geliştirir.

TEKERLEMELER

TAVŞAN 

Kapıdan tavşan geçti mi? Geçti Tuttun mu? Tuttum Kestin mi? Kestim Tuzladım mı? Tuzladım Pişirdin mi? Pişirdim Bana ayırdın mı? Ayırdım Hangi dolaba koydun? Çık çık dolaba koydum Haydi, al getir Getiremem Neden getiremezsin? Kara kediler yemiş. Vay vay, miyav 

NEREDEN GELİRSİN? 

Nerden gelirsin? Zikzak kalesinden. Ne gezersin? Açlık belasından. Nerde yattın? Beyin konağında. Altına ne serdiler? Perde. Desene kupkuru yerde. Bıyıkların neden yağ oldu? Bıldırcın eti yedim. Bıldırcın yağlı mıydı? Gökte uçarken gördüm. Saçların neden ağardı? Değirmenden geldim. Değirmen dönüyor mu? Zımbırtısını duydum. Ayakların neden ıslandı? Çaydan geçtim. Çay derin miydi? Köprüyü dolaştım, İşte geldim sana ulaştım. 

DEDE

Altı kere altı otuz altı Dedemin sakalı yolda kaldı Sakalını aldı dereye attı Dedem sakalsız kaldı.

EV

Evli evine Köylü köyüne Evi olmayan Sıçan deliğine.

EBE 

Ebe ebe nerede Su doldurur derede Dere boyu çalılık Derede olur balık Şu ebe de ne alık Oltamı attım, Balığı tuttum. Balık suya dalamaz, Ebe beni bulamaz. Bir, iki, üç, dört, beş, altı, yedi Bunu kim dedi, Diyen dedi on yedi, Yağlı böreği kim yedi? 

ELLERİM 

Ellerim tombik tombik, Kirlenince çok komik Kirli eller sevilmez Güzelliği görülmez Dişlerim bakım ister Hele saçlar, hele saçlar Uzayınca tırnaklar Kirlenince kulaklar Bize pis derler, pis derler

DEVE 

Eveleme develeme Evvel altı elma yedi Seren sekiz serçe dokuz Tarmanın topu kara A devenin çatı kara. 

PİTİ PİTİ 

Ooooopiti piti Kremanın sepeti Terazi lastik jimnastik Biz size geldik bitlendik Hamama gittik temizlendik Dik Dik Dik Son dersimiz matematik 

ÜŞÜDÜM 

Üşüdüm üşüdüm, daldan elma düşürdüm, Elmamı yediler, bana cüce dediler Cücelikten çıktım, ablama vardım, ablam hasta, çorbası tasta alçık balçık sen bu oyundan çık. 

KEDİ 

İğnem düştü yakamdan, kedi geldi arkamdan, Gelme kedi gelme, annem bakıyor balkondan. 

KARGA 

Karga karga "gak" dedi, "Çık şu dala bak" dedi, Karga seni tutarım, Kanadını yolarım. 

MISTIK 

Mustafa, Mıstık, Arabaya kıstık, Üç mum yaktık, Seyrine baktık. 

OYUN 

Oooo. İğne battı Canımı yaktı Tombul kuş Arabaya koş Arabanın tekeri İstanbul un şekeri Hop hop Bundan başka oyun yok. 

LEYLEK 

Leylek leylek havada, Yumurtası tavada, Gel bizim hayata, Hayat kapısı kilitli, Leyleğin başı bitli. 

TOP 

Bir iki üç Söylemesi güç sana verdim bir elma Adını koydum Fatma Hop hop hop Bir büyük altın top Karnım aç Karnına kapak aç Değirmene kaç Değirmenin kapısı kitli Heybaşı bitli Nacak sapına İki kes Bir sana Biri de bana Incık, mıncık Sen dur, sen çık İçinde bülbül benim olsa İki kardeşim olsa Biri ay biri yıldız Biri oğlan biri kız 

BÖREK

Bir, iki, üç, dört, beş, altı, yedi, Bunu sana kim dedi? Diyen dedi on yedi, Yağlı böreği kim yedi? 

KOMŞU 

Komşu komşu huu... Sırtındaki ne? Arpa Kaça sattın Kırka Eve ne aldın? Hırka Çocuğa ne aldın ? Halka.

MAVİ BONCUK

Hık mık Nerden geldin? Oradan çık Kız saçların kıvırcık Mavi boncuk.

TIRTIL 

Tır-tıl tır tıl Tır-tır tır-nak Tır-tır tır - mık Tır-tır  ka-tır Çatalı köfteye batır Kıtır kıtır ı-sır

AYŞE 

Ayşe mayşe Yeni girdim bu işe Karşımda iki şişe Biri yağ,biri sirke Silkele ayşe silkele

ASKERLER 

Sıra sıra fenerler, İşte geldi askerler. Merdivenden iniyor, Bize para veriyor. Yağ parası, mum parası, Akşama kandil parası.

MAKAS 

Makas, makas, makas, Ali dayı, noktaya bas, Trampetler çalınıyor, Yüzbaşılar darılıyor, Darılmayın yüzbaşılar, Can yürekten ayrılmıyor.

PAŞA TASI

Paşa tasıyla taşa taşa beş tas has üzüm hoşafı. Paşanın tasası taşanın maşası pas tutmaz şaşılır makası

TAKATUKA

Al bu takatukaları takatukacıya takatukalattırmaya götür, eğer takatukaları takatukacı takatukalatmazsa takatukaları taktukacıya takatukalattırmadan getir.

YOĞURT

Şu yoğurdu nane ile birlikte sarımsaklasak da mı saklasak nane ile sarımsaklamasak da mı saklamasak. Nanesiz sarımsaklasak da mı saklamasak?

HALLU BELLU GABELLU

Sizin dala konmus, hallu, bellu, gabellu, kabak bas bel baykusu, Bizim dala konmus, hallu, bellu, gabellu,kabak bas bel baykusuna, “Sen nasil bir hallu, bellu, gabellu, kabak bas bel baykususun”, demis. Bizim dala konmus, hallu, bellu, gabellu, kabak bas bel baykusu da, Sizin dala konmus, hallu, bellu, gabellu, kabak bas bel baykusuna