Şizofreni Nedir?

Şizofreni, bir kişinin değişmiş bir gerçeklik deneyimine sahip olmasına neden olan bir akıl hastalığıdır. İnsanlar sanrılar ve halüsinasyonlar yaşadığında psikoza neden olur. Şizofreni, insanların düşüncelerini, algılarını ve davranışlarını etkiler ve işte, okulda veya diğer insanlarla ilişki kurma becerilerine müdahale eder.

Şizofreni hastaları genellikle toplumda damgalanma yaşarlar ve bu onların en büyük sorunlarından biri olabilir. Çoğu insan şizofreniyi anlamakta zorlanır ve hastalıkla ilgili pek çok efsane vardır. Popüler inanışın aksine, şizofreni hastalarının "bölünmüş bir kişiliği" yoktur. Şizofreni hastalarının yalnızca çok az bir kısmı şiddete başvuruyor ancak genel nüfusa göre daha yüksek bir intihar oranına sahipler.

Şizofreni yaklaşık 100 kişiden 1'ini etkiler ve semptomlar genellikle geç ergenlikte veya erken yetişkinlikte başlar. Genellikle uzun süreli bir hastalıktır ve tedavi edilmediğinde ciddi sakatlığa neden olabilir.

Şizofreninin Belirtileri Nelerdir?

Şizofreninin çok çeşitli semptomları vardır ve bir kişide diğerinden çok farklı görünebilir. Tedavi edilmezse şizofreni uzun süreli psikoza yol açabilir.

Şizofreninin başlıca belirtileri şunlardır:

- Halüsinasyonlar (kimse yokken sesler duymak gibi gerçek olmayan bir şeyi duymak veya görmek)

- Sanrılar (kafanıza bir mikroçip yerleştirildiğine inanmak gibi gerçek olmadığı kanıtlanabilecek bir şeye inanmak)

- Kafası karışmış düşünme: Düşünceler karmakarışıktır ve kişi başkalarının söylediklerini anlayamaz.

Şizofreni hastası 6 aydan uzun süredir semptomlar gösterecektir. Kendileri veya çevrelerindeki dünya hakkında alışılmadık fikirleri veya inançları olabilir ve bu korkutucu olabilir.

Şizofreniye Ne Sebep Olur?

Şizofreninin beyin işleyişinde karmaşık değişiklikler içerdiği düşünülmektedir ancak nedenleri henüz tam olarak anlaşılamamıştır. Genetik, şizofreni için en önemli risk faktörüdür. 

Ebeveyni veya şizofreni kardeşi olan kişilerde şizofreni geliştirme şansı 10'da 1 iken, genel popülasyonda sadece 100'de 1 şizofreni geliştirme şansı vardır. İlgili tek bir gen yoktur; bunun yerine, riski artırmak için birkaç gen birleşebilir. 

İnsanların şizofreniye genetik bir yatkınlığı varsa, stres veya uyuşturucu (marihuana, LSD veya hız) gibi şeyler ilk bölümü tetikleyebilir. Yetersiz beslenme, hamilelikteki ciddi enfeksiyonlar veya doğum komplikasyonları, bir çocuğun yaşamının ilerleyen dönemlerinde şizofreni geliştirme riskini artırabilir ve şiddet veya travma yaşamış kişiler de risk altındadır.

Ne Zaman Doktora Görünmelisiniz?

Bazı şizofreni hastaları bir problemleri olduğunu fark etmez veya paranoyak düşünceleri varsa sağlık uzmanlarından kaçınırlar. Şizofreniyi yönetmek için profesyonel yardım almak önemlidir. Siz veya tanıdığınız biri şizofreni belirtileri gösteriyorsa, mümkün olan en kısa sürede doktorunuza görünün.

İlk başta şizofreni belirtilerini fark etmek zor olabilir, ancak zamanla birinin düşünce ve davranışındaki değişiklikler daha da kötüleşebilir.

Siz veya tanıdığınız biri varsa bir doktora görünün:

bir şeyle çok meşgul oluyor

çok hızlı konuşmaya veya yazmaya başlar veya normalden çok daha az konuşur

karışık, mantıksız veya anlaşılması zor görünüyor

normal aktivitelerden çekilme

kızgın, saldırgan veya şüpheli

uykuda değişiklikler var

hiperaktif veya pervasızca davranmaya başlar

uygunsuz bir şekilde güler veya ağlar veya gülemez, ağlayamaz veya mutluluğu ifade edemez

kişisel hijyeniyle ilgilenmiyor

depresyon veya anksiyete geliştirir

Şizofreni hastalarının çoğu şiddet içermese de, şiddetli belirtiler bazı kişilerin intihar veya başkalarına zarar verme düşüncelerine sahip olmasına neden olabilir. Birinin intihar veya şiddet riski altında olabileceğini düşünüyorsanız hemen yetkililere haber verin.

Şizofreni Nasıl Teşhis Edilir?

Şizofreni için herhangi bir test bulunmamaktadır. Bir doktor veya ruh sağlığı uzmanı, özel bir görüşme şeklinde bir ruh sağlığı değerlendirmesi yapabilir. Bu, mevcut semptomlar, geçmiş akıl sağlığı sorunları geçmişi, tıbbi geçmiş, aile geçmişi ve herhangi bir madde bağımlılığı sorunları hakkındaki soruları içerir. Kişinin semptomları hakkında daha fazla bilgi için bir aile üyesiyle konuşmak da yararlıdır.

Doktor daha sonra fizik muayene yapacak ve altta yatan nedenleri ortadan kaldırmak için kan testleri veya beyin taraması yapması gerekebilir. Teşhisin genellikle en iyi tedavi seçenekleri konusunda tavsiyede bulunabilecek bir psikiyatrist tarafından doğrulanması gerekecektir.

Şizofreni teşhisinin konulabilmesi için semptomların 6 ay veya daha uzun süre mevcut olması ve işte, okulda, evde veya sosyal olarak işleyişte sorunlara neden olacak kadar şiddetli olması gerekir.

Bazen şizofreni yerine psikoz teşhisi kullanılabilir. Bu benzer bir tanıdır, ancak genellikle semptomların daha az şiddetli olduğu veya daha kısa bir süre mevcut olduğu anlamına gelir. Psikozlu bazı kişiler, yaşamlarının ilerleyen dönemlerinde şizofreni geliştirmeye devam eder, ancak çoğu tamamen iyileşir.

Şizofreni Nasıl Tedavi Edilir?

Şizofreni, her zamankinden daha tedavi edilebilir. Pek çok insan tamamen iyileşirken, diğerlerinde gelip giden şizofreni atakları olabilir. İnsanların semptomlarını yönetmelerine ve yaşamın her alanında gelişmelerine yardımcı olacak bir dizi farklı tedavi vardır.

Tedavi bir psikiyatristin gözetiminde olmalıdır, ancak bir doktor, akıl sağlığı hemşiresi, sosyal hizmet uzmanı, mesleki terapist ve klinik psikolog dahil olmak üzere farklı ruh sağlığı uzmanlarından oluşan bir ekibi içerebilir. Tedaviler bireyin ihtiyaçlarına göre şekillendirilir.

Araştırmalar, hastalığın hasara neden olma zamanı olmadan erken tedavinin daha etkili olabileceğini göstermiştir.

İlaç

Tıp, şizofreni için ana tedavi şeklidir. Antipsikotik ilaçlar, halüsinasyonlar ve sanrılar gibi ana semptomları azaltabilir ve normalde çalışmaya başlaması 6 haftayı bulabilir. Son zamanlarda, risperidon, ketiapin, klozapin ve diğerleri dahil olmak üzere yeni nesil tedaviler geliştirilmiştir. 

Bazı insanlar ilaca karşı yan etkiler geliştirir, bu nedenle bir psikiyatrist veya doktorla düzenli randevu almak önemlidir. İnsanlar ilaca farklı tepki verirler ve bazen ideal ilacı bulmadan önce birden fazla türü denemek gerekir.

Psikolojik tedaviler

Psikolojik tedaviler, insanların semptomlarını anlamalarına ve yönetmelerine ve yeni başa çıkma yollarını öğrenmelerine yardımcı olabilir. Bilişsel davranış terapisi (CBT), destekleyici psikoterapi ve aile terapisi kullanılabilir.

Topluluk desteği

Akıl sağlığı hizmetleri ayrıca şizofreni hastaları için pratik destek sağlayabilir. İstikrarlı bir yaşam ortamı, destekleyici ilişkiler ve anlamlı çalışma veya faaliyet, iyileşmenin temel bileşenleridir. Şizofreni hastalarının bazılarının işe veya eğitime geri dönmelerine yardımcı olmak için rehabilitasyon ve beceri eğitimine ihtiyacı olabilir.

Tıbbi bakım

Şizofreni hastaları, daha geniş bir topluluğa göre daha yüksek fiziksel sağlık sorunlarına sahip olabilir. Sağlıklı kalmak için düzenli olarak bir doktora görünmek önemlidir.

Hastane tedavisi

Şizofreni hastalarının bazılarının zaman zaman hastanede tedavi edilmesi gerekir. Hastaneye yatış, semptomlar kontrolden çıktığında veya kişi evde idare etmediğinde yardımcı olabilir.